میر مُهَنّای بندر ریگی ( ۱۱۴۸-۱۵ ذیقعده ۱۱۸۲ ق./ ۱۷۳۵-۲۴ مارس ۱۷۶۹ ) یکی از راه‌زنان و حکم‌رانان جنوب ایران بود. میر مهنا در زمان پادشاهی کریم خان در بندر کوچکی از توابع بندر گناوه در استان بوشهر بنام بندر ریگ به دنیا آمد.
پدر میر مهنا، میر ناصر بندر ریگی نام داشت که در واپسین سال‌های فرمانروایی نادرشاه افشار، حاکم بندر ریگ و رود حلّه و جزیره خارک بود.
میر ناصر شیعه مذهب و اهل ایران و نام خانوادگی‌اش زعابی بود. نیاکان وی از جلفار عمان به بندر ریگ مهاجرت کرده بودند. میر ناصر با دختری ایرانی و شیعه ازدواج کرد. میر مهنا در نوزده سالگی پدر و مادر خود را به قتل رساند.
در آن زمان ایران دچار درگیری و اغتشاشات داخلی میان حکام و جنگ در شمال و غرب کشور بود و کریم خان برای مدتی جنوب را به حکام محلی سپرده بود. در این زمان ایران دچار قحطی و گرسنگی و جنگ بود.
میر مهنا تصمیم می‌گیرد فقری که ناشی از گرفتن تمام اموال خانواده‌اش توسط انگلیسیها به آن گرفتار شده بود، را با فائق آمدن بر راههای بازرگانی (دریایی، زمینی) پایان دهد. بنابراین به جمع آوری تعداد و نفراتی می‌کند که به همراه او دست به غارت و چپاول دریایی و زمینی می زنند.
میر مهنا ضابط بندر ریگ شهرستان گناوه بود که به راهزنی دریایی نیز می‌پرداخت. او اختلافاتی با هلندی‌ها پیدا کرد و در سال ۱۷۶۲ به آن‌ها در خارک هجوم آورد که حمله‌اش دفع گردید. او بار دیگر در سال ۱۷۶۶ به خارگ حمله کرد و ۵۸ هلندی و ملوان بومی را اسیر کرد.
ناوگانهای نظامی متعلق به دولت هلند و انگلیس و پرتغال از حمله میر مهنا و غارت اموالشان در خلیج فارس دچار رعب و وحشت شده بودند که مرتب از دولتهای مرکزیشان طلب نیرو و کمک می‌کردند.
ميرمهنا در سال‌های ۱۱۷۵-۱۱۷۶ به راهزنی در خشکی نیز پرداخت و اموال مردم را در مسیر راه بوشهر به شیراز به چپاول برد. همچنین لشکرکشیهای متعدد صادق خان برادر کریم خان زند به آن نواحی منجر به شكست می‌شد. وی به مدت 15 سال به عنوان قدرتی بلامنازع و قهرمانی شکست ناپذیر بر خلیج فارس حاکمیت می‌کند.
میر مهنا بعد از جنگ های متععد با نیروهای خودی و غیر خودی و تعقیب مداوم زکیخان برادر دیگر کریم خان و تقویت نیروی دریایی به ناچار ابتدا بندر خارگ را تصرف کرد و بعد از مقاومت زیاد در برابر محاصره نیروهای زکیخان بناچار به بصره پناه می برد و بر اثر خستگی و گرسنگی و تشنگی زیاد به مردم پناه می برد، ولی مردم او را می شناسند و تحویل حاکم بصره می دهند. والی بغداد در سال ۱۱۸۲ ق. میر مهنا را به قتل می‌رساند. کریم خان زند به اعتراض این عمل به بصره لشکر می کشد و آنجا را تصرف می‌کند.
اما نام میر مهنا با هر لقب و عنوانی که برایش قائل باشیم، در تاریخ مبارزات و دشمن ستیزی های ملت های ایران و سرزمینهای حاشیه‌ی خلیج فارس، حیاتی جاودانه یافت. هر چند نویسندگان متاثر از کاتبین پیشین، درست یا غلط او را « دزد و راهزن » و فردی « خبیث و نامردمی » لقب داده اند، اما در ذهن و یاد مردم جنوب ایران به گونه ای دیگر ماندگار شد.
مردم بوشهر ده‌ها سال بعد، درخت سدری به یاد او کاشتند و آن را « کُنار مهنا» نامیدند. که در باورشان این بود که این درخت معجزه می دهد، و شفای بیمارانشان، بخت گشای دخترانشان و حاجات دیگرشان را از این درخت می خواهند و به آن دخیل می بندند و شمع روشن می کنند.
امروزه جزیره‌ای غیر مسکونی در خلیج فارس به نام او جزیره میر مهنا و بندری نیز در جزیره کیش به نام او نامیده شده است.
« استفاده از مطالب این سایت، با ذکر نام سایت، بلامانع می‌باشد »