كوروش بزرگ بنیانگذار شاهنشاهی ایران، از چهره‌های ممتاز تاریخ بشری است. او نه تنها بنیان نخستین شاهنشاهی بزرگی را که ایرانیان را بیش از دویست سال به قدرت جهانی تبدیل کرد استوار ساخت، بلکه اقدامات او تاثیر فرهنگی شگرفی بر زندگی و تمدن بشر نهاد. او جانشین کمبوجیه اول که مدت کوتاهی حکومت کرد و هر دو نبشته چندانی باقی نگذارده‌اند تا شخصیت کاملتری از آنها به دست دهد.
کوروش را که به باید یکی از بزرگترین شخصیت تاریخ بشر خواند، از پادشاهانی بود که ایرن را به نهایت شوکت و مقام خود در جهان رسانید. او در زمان پادشاهی، فقط به جنگ و نیستی فکر نمی‌کرد و صلح جهانی را اشاعه می‌داد. مظالعه تاریخ در زمان او آن چنان عجیب و خواندنی است، که انسان را به اوج ناباوری می‌رساند.
در سراسر تاریخ ایران باستان هیچ فرمانروایی به اندازه‌ی کوروش بزرگ نخستین پادشاه هخامنشی که به تعبیر «علامه طباطبایی مفسر عالیقدر قرآن کریم همان ذالقرنین میباشد»، به رعایت قواعد انسانی در جنگها، احترام به حیات و سلامت انسانها نپرداخته است.
رفتار بشر دوستانه‌ی این انسان خردمند و فرهیخته با مردم سارد و پادشاه لیدی پس از فتح آسیای صغیر و ممانعت سپاهیانش از تاراج اموال مردم، جلوه‌های درخشانی از تجلی روح باشکوه یک ایرانی آزاده و یک انسان به تمام معنا را نشان می‌دهد. او پس از فتح بابل نیز چنان با مردم بابل و یهودیان و معابد و پرستشگاههای به طور انسانی و نوع دوستانه رفتار کرد که «پیامبر بنی اسرائیل شموئیل» او را مسیح خداوند و شبان خداوند برای انسانها نام نهاد.
پس از فتح بابل در سال 538 قبل از میلاد کوروش بیانیه‌ای برای اعلام اهداف و سیاست خود صادر کرد. و بعدها نخستین منشور حقوق بشر شناخته شد. این سند بخشی از اصولی بود که کوروش در نظر داشت برای برقراری صلح میان انسانها تحقق بخشد. این بیانیه بر کتیبه‌ی گلی به زبان اکدی و به خط میخی نوشته شده است. که در سال 1879در نینوای عراق کشف شد. و هم اکنون در موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود.
اعلامیه‌ی حقوق بشر کوروش پس از فتح بابل که حاوی قواعد مترقیانه حقوق بشر میباشدT سند بسیار ارزشمندی است که از دوران باستان تاریخ جهان به یادگار مانده است. قسمتی از نوشته‌های منظومه‌ی بابلی که نگاشته شده توسط کاهنان بابل است را در ذیل می‌خوانید:
" در ماه نیسان در یازدهمین روز که خدای بزرگ بر تختش جلوس داشت ... کوروش به خاطر باشندگان بابل امان اعلام کرد ... او دستور داد ویرانه‌ها را بازسازی کنند. و برای این کار خودش پیش قدم شد. و بیل و کلنگ و سطل آب برداشت و شروع به بازسازی دیوار شهر کرد. مجسمه های خدایان بابل اعم از زن خدا و مرد خدا را بر جاهای خودشان برگرداند ... درهای زندانها را گشود ... و به کسانی که در اثر فشار ها در محاصره بودند , آزادی داد. "
وقتی که انسان اعلامیه‌ی حقوق بشر کوروش را می‌خواند, به راحتی می‌تواند آن را به جوامع امروزه و متمدن بشر تعمیم دهد. که این نشان از روح بالای این بزرگ مرد پارسی دارد.
• کوروش در کتیبه‌ی خود چنین می‌گوید:
((اينک که به ياری اهورامزدا تاج سلطنت ايران و بابل و کشورهای جهات اربعه را به سرگذاشته‌ام اعلام می‌کنم که تا روزی که زنده هستم و اهورامزدا توفيق سلطنت را به من می‌دهد دين و آئين و رسوم ملتهايی که من پادشاه آنها هستم محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زير دستان من دين و آئين و رسوم ملتهایی که من پادشاه آنها هستم يا ملتهای ديگر را مورد تحقير قرار بدهند يا به آنها توهين نمايند.
من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده‌ام تا روزی که زنده هستم و مزدا توفيق سلطنت را به من می‌دهد هرگز سلطنت خود را بر هيچ ملتی تحمیل نخواهم کرد و هر ملت آزاد است که مرا به سلطنت خود قبول کند يا ننمايد و هرگاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد.
من تا روزی که پادشاه ايران هستم نخواهم گذاشت کسی به ديگری ظلم کند و اگر شخصی مظلوم واقع شد من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد.
من تا روزی که پادشاه هستم نخواهم گذاشت مال غير منقول يا منقول ديگری را به زور يا به نحو ديگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضايت صاحب مال تصرف نمايد و من تا روزی که زنده هستم نخواهم گذاشت که شخصی ديگری را به بيگاری بگيرد و بدون پرداخت مزد وی را به کار وا دارد.
من امروز اعلام می‌کنم که هر کسی آزاد است که هر دينی را که ميل دارد بپرستد و در هر نقطه کخ ميل دارد سکونت کند مشروط بر اينکه در آنجا حق کسی را غصب ننمايد و هر شغل را که ميل دارد پيش بگيرد و مال خود را به هر نحو که مايل است به مصرف برساند مشروط بر اينکه لطمه به حقوق ديگران نزند.
من اعلام می‌کنم که هر کس مسئول اعمال خود میباشد و هيچ کس را نبايد به مناسبت تقصيری که يکی از خويشاوندانش کرده مجازات کرد و مجازات برادر گناهکار و بر عکس به کل ممنوع است و اگر يک فرد از خانواده يا طايفه‌ای مرتکب تقصير می‌شود فقط مقصر بايد مجازات گردد نه ديگران.
من تا روزی که به ياری مزدا زنده هستم و سلطنت می کنم نخواهم گذاشت که مردان و زنان به عنوان غلام و کنيز بفروشند و حکام و زير دستان من مکلف هستند که در حوزه حکومت و ماموريت خود مانع از فروش و خريد مردان و زنان بعنوان غلام و کنيز بشوند و رسم بردگی بايد به کلی از جهان برافتد.
از اهورامزدا خواهانم که مرا در راه اجرای تعهداتی که نسبت به ملتهای ايران و بابل و ملتهای ممالک اربعه بر عهده گرفته‌ام موفق گرداند.))
• در بیانیه‌ی حقوق بشر کوروش 10 بند وجود دارد:
آنگاه که من به آرامش و بی آزار به بابل آمدم (1) ,
در میان هلهله وشادی و اورنگ فرمانروایی را در کاخ پادشاهی استوار داشتم (2)
بی‌شمار سپاهیانم به صلح در بابل گام برداشتند (3)
روا نداشتم کسی وحشت را به سرزمین سومر واکد فرا آورد. (4)
نیازمندی های بابل و تمام پرستشگاههای آنان را پیش دیده داشتم و در بهبود زندگی همگان کوشیدم. (5)
همه‌ی یوغ های ننگین بردگی را از مردمان بابل برداشتم.(6)
خانه‌های ویرانشان را آباد کردم. به تیره بختی هایشان پایان دادم. (7)
مردوک، مهتر خدای از کردارم شاد شد. و به من کوروش، پادشاهی را که او را نیایش کرده و به کمبوجیه پسرم ... و به همه‌ی سپاهیانم مهربانانه برکت داد. و از ته دل در پیشگاهش، خدایگانی والای او را بس گرامی داشتیم. و همه‌ی پادشاهانی که در بارگاه خود به تخت نشسته‌اند از چهار گوش جهان از فرا دریا تا فرو دریا ... همه‌ی پادشاهان باختر زمین که در خیمه ها سکونت داشتند، برای من خراج گران آوردند. از ... تا شهرهای آشور و شوش آگاده اشنونا شهرهای زمبان مورنو در تا قلمرو سرزمین گوتیوم، دجله را که پرستشکاههاشان دیر زمانی ویران بود تعمیر کردم. و پیکره‌ی ایزدانی که میان آنان جای داشتند به جای خود بازگرداندم. و در منزلگاهی پایدار اقامت دادم. (8)
تمام مردمان آواره را جمع کردم و خانه هاشان را به آنان باز گرداندم. (9)
اجازه دادم همگان در صلح بزیند. (10)
• از این 10 بند، می توان چنین برداشت کرد :
« استفاده از مطالب این سایت، با ذکر نام سایت، بلامانع میباشد »